Veel Brabantse erfgoedinstellingen staan nog in de kinderschoenen wanneer het over de toegankelijkheid van hun locatie gaat. Gelukkig zijn er altijd voorlopers die hun ervaringen graag delen. Eén van die mensen is Rosie Lelivelt, coördinator Publieksactiviteiten bij Museum Helmond. Voor Rosie is het werken aan toegankelijkheid relatief nieuw, maar in een korte tijd hebben zij en haar collega’s wel enorme stappen gezet.

Inspiratie

Rosie: “Twee jaar geleden werd ik op het Museumcongres geïnspireerd door de sessies over toegankelijkheid. Na het congres heb ik dit besproken met mijn directeur waarna zij mij direct groen licht gaf om met toegankelijkheid aan de slag te gaan!”. Alsof het gepland was, werd Rosie in dezelfde week opgebeld door Stichting Ongehoord die het museum een toegankelijkheidscheck aanbood. Dit aanbod heeft Rosie met beide handen aangegrepen. Onder andere het rapport van de check heeft het museum gebruikt bij het opstellen van de toegankelijkheidsdoelen.

Groep bezoekers krijgt rondleiding van een gids in Museum Helmond. Bron: Museum Helmond. Alle rechten voorbehouden.

Programma Buitengewoon

In twee jaar tijd is in het museum veel gebeurd op het gebied van toegankelijkheid. Het paradepaardje is toch wel het geweldige programma Buitengewoon. Binnen dit programma vallen onder meer NT2-activiteiten, een rondleiding voor bezoekers met dementie en een gids die klaarstaat voor bezoekers met een visuele beperking. Voor de Buitengewoon-activiteiten krijgen alle gidsen speciale trainingen. Dit geldt voor zowel de professionele museumdocenten als voor de vrijwilligers. Een voorbeeld is de training ‘beeldbeschrijving’ van Bartiméus. Van dezelfde organisatie heeft Kasteel Helmond een driejarige subsidie ontvangen waarmee de rondleiding voor mensen met een visuele beperking is ontwikkeld, maar ook een voelbare plattegrond van het museum, een grootletterboek, enkele voel-replica’s van collectiestukken en een multimediatour zijn aangeschaft.

Focusgroepen

Rosie realiseert zich goed dat ze bij het werken aan toegankelijkheid de hulp van anderen nodig heeft. Naast het bevragen van organisaties en collega’s uit het veld, heeft Rosie verschillende focusgroepen opgezet. Rosie: “Ik ben gestart met het personeel te vragen of zij iemand kennen met een visuele of auditieve beperking. Hierdoor heb ik een paar mensen gevonden voor de focusgroepen. Vervolgens ben ik via Helmond Toegankelijk in contact gekomen met Sue, zij heeft een visuele beperking. In de focusgroep voor mensen met een visuele beperking zitten nu zes mensen! Om zelf enige ervaring op te doen met het hebben van een visuele beperking, heb ik onder andere een bezoek gebracht aan MuZIEum in Nijmegen.”

Bijna alle aanpassingen in het kasteel en de nieuwe activiteiten zijn getest door de focusgroepen. Kleine punten van verbetering kwamen hieruit naar voren, bijvoorbeeld de routewijziging van een rondleiding en de woordkeuze van een gids. Wat betreft woordkeuze heeft Kasteel Helmond veel geleerd van Stichting Ongehinderd. Tijdens een training hebben Rosie en haar collega’s onder andere geleerd bezoekers niet ‘als hun beperking’ aan te spreken, maar in de eerste plaats als persoon. Rosie: “Dus niet ‘de blinde man’, maar ‘de persoon met de roze jas’, of ‘de persoon met de visuele beperking’.”

Deel de successen

Vanaf de start van het toegankelijkheidsproces heeft Rosie haar collega’s meegenomen in de plannen. Rosie: “Dit was een tip van Cathelijne Denekamp, de toegankelijkheidsmanager van het Rijksmuseum. Het is heel belangrijk om de successen te delen – ook als deze heel klein zijn – en open te staan voor tips en kritiek. Dit verkleint de kans dat mensen tegenwerken in plaats van meewerken.”

Vrouw met een visuele beperking bevoelt een voelschilderij in Museum Helmond. Bron: Museum Helmond. Alle rechten voorbehouden.

Toegankelijkheidspagina

Op steeds meer museumwebsites vind je een ‘Toegankelijkheidspagina’. Op deze webpagina is informatie te vinden over de toegankelijkheid van het museum. Naast alle aanpassingen en de activiteiten van Buitengewoon vinden bezoekers van de Toegankelijkheidspagina van Museum Helmond een ‘voorbereidingsboekje’. Dit eenvoudig te downloaden bestand bevat informatie voor bezoekers met bijvoorbeeld autisme of hersenletsel, ter voorbereiding op een bezoek aan Museum Helmond. In het document staan onder meer een foto van het uniform dat de medewerkers dragen en een foto van de entreebalie. De input voor het ‘voorbereidingsboekje’ is geleverd door ORO, een stichting voor onder andere mensen met autisme of een ontwikkelingsachterstand.

Een Toegankelijkheidspagina is één van de belangrijkste manieren voor een museum om te communiceren over de toegankelijkheid van de locatie. Rosie: “Wat bij de communicatie over toegankelijkheid vaak misgaat is het gebrek aan transparantie. Wees ook eerlijk over de dingen die niet kunnen. Bijvoorbeeld ons museum is rolstoeltoegankelijk, maar niet voor grote groepen omdat de traplift traag is.”

Wissel ideeën uit met Rosie

Rosie: “Het klopt dat Museum Helmond in een oud kasteel zit! Maar wat betreft toegankelijkheid doen we wat we kunnen. Het toegankelijk maken van het museum is nooit klaar.” Rosie hoopt andere erfgoedinstellingen te inspireren en nodigt hen uit contact met haar op te nemen. Wil jij Rosie om advies vragen? Of ideeën uitwisselen? Stuur dan een mail naar r.lelivelt@museumhelmond.nl.

Geschreven door: Heleen Regenspurg, Erfgoed Brabant (28 april 2023)
Meer weten over toegankelijkheid? Neem een kijkje op de pagina Verdieping.