Unesco-verdrag over immaterieel erfgoed

Met het ‘UNESCO Verdrag inzake de Bescherming van Immaterieel Cultureel Erfgoed’ maakten zo’n 200 aangesloten lidstaten wereldwijd afspraken over het immaterieel erfgoed van hun inwoners. Namelijk: dat beoefenaren van immaterieel erfgoed ondersteuning verdienen bij de borging van hun immaterieel erfgoed en dat overheden bijdragen aan een klimaat dat dit mogelijk maakt. Nederland ondertekende dit verdrag in 2012 en wees het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland (KIEN) aan als coördinator.

Sinds 2012 is er dus een nieuwe vorm van erfgoed in Nederland. Nieuw? Nee: het gaat juist om erfgoed dat al jaren van generatie op generatie wordt doorgegeven. Dit kleurrijke en inspirerende magazine laat zien wat de eerste tien jaar borging van immaterieel erfgoed in Nederland al heeft voortgebracht.

De aandacht voor immaterieel erfgoed in Nederland neemt sterk toe. Alle bij OPEN aangesloten provinciale Erfgoedhuizen en erfgoedorganisaties werken sinds 2024 samen met KIEN aan het versterken van de regionale ondersteuningsstructuur voor immaterieel erfgoed.

UNESCO-verdrag en Faro-verdrag versterken elkaar

Er is nóg een verdrag dat raakt aan immaterieel erfgoed: het Verdrag van Faro, van de Raad van Europa. Meer dan tachtig grote erfgoedkoepels, instellingen, opleidingen en personen gaven eind 2023 met een intentieverklaring hun steun aan ondertekening van het Verdrag van Faro door Nederland.

Veel Europese landen hebben de afgelopen decennia vooral geïnvesteerd in het behoud van het erfgoed zelf en de kwaliteit van erfgoedzorg. Het verdrag van Faro stelt dat erfgoed meer dan nu een functie kan hebben voor de samenleving. Niet alleen de historische plek zelf, of traditie is belangrijk, maar vooral ook de betekenis en het gebruik ervan. Erfgoed is een bron voor ruimtelijke, sociale, economische en politieke ontwikkeling als alle belanghebbenden daar een betrokkenheid bij hebben.

Het Verdrag van Faro stelt de mens en de samenleving centraal, en daarmee hun eigen relatie met erfgoed. Bij Faro gaat het vooral om de maatschappelijke en verbindende waarde van erfgoed en het belang van deelname door de samenleving hieraan.

Kort samengevat:

• ’Faro’ is gericht op de beleving van erfgoed en ziet erfgoed als bron voor maatschappelijke ontwikkelingen.
• Bij ‘Unesco’ gaat het primair om het toekomstgericht doorgeven van het immaterieel erfgoed zelf.

Bij beide gaat het om bewustwording: van wat (immaterieel) erfgoed is en betekent en hoe beoefenaars het dynamisch kunnen ontwikkelen om te laten voortbestaan. Tussen de twee verdragen is veel samenhang, maar hebben hun eigen specifieke focus. Lees hierover meer op het Platform Faro van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.