“Vrijwilligers zijn goud waard!” Anouk van Heesch (directeur schoenenmuseum Waalwijk) vertelt over de plannen voor het nieuwe museum en het belang van vrijwilligers.

Heleen Regenspurg
26 augustus 2021

Na vijf jaar gesloten te zijn geweest opent het schoenenmuseum komend voorjaar weer de deuren. Nog steeds in Waalwijk, maar op een andere locatie. Het nieuwe museum zit midden in het centrum, in een prachtig pand van de architect Alexander Kropholler. Sinds december 2020 is Anouk van Heesch directeur van het schoenenmuseum. Vol passie vertelt zij onder meer over de nieuwe locatie, de ambities voor het museum en de vrijwilligersgroep. De aanleiding voor mijn bezoek aan Anouk is de overweldigende respons die de vacature van het museum op Erfgoedvrijwilliger.nl heeft gekregen. Niet alleen is de webpagina met de vacature uitzonderlijk vaak bekeken, ook hebben veel mensen gereageerd op de oproep. Anouk: “We hebben al vijftig mensen gesproken! De reden waarom zoveel mensen bij het schoenenmuseum aan de slag willen, is denk ik dat het een nieuw museum is. Met ons allen werken we aan iets nieuws. We werken samen om er iets moois van te maken.”

Presentatietekening van het nieuwe schoenenmuseum.

Op dit moment zijn twintig vrijwilligers verbonden aan het museum. Sommigen van hen werken er al 25 jaar. Dat zegt iets over de goede sfeer binnen het museum. Dit wordt bevestigd wanneer ik vrijwilligers Jac en Frans spreek. Twee mannen die mij enthousiast ontvangen en met veel energie vertellen over hun werkzaamheden. Frans heeft jarenlang in de leerindustrie gewerkt en heeft voor zijn werk de hele wereld over gereisd. Anouk: “Frans heeft heel veel kennis over leer. Naast hem zijn er meer vrijwilligers met kennis over leer en het ambacht van schoenmaken die dit museum echt nodig heeft. Het ambacht van schoenmaken is de laatste jaren verdwenen uit deze regio, waardoor het lastig is om op dit gebied vrijwilligers te vinden. Gelukkig willen de ambachtslieden die al betrokken zijn bij het museum hun kennis overdragen. Zij gaan nieuwe vrijwilligers opleiden waardoor het ambacht niet verloren gaat.”

Ambacht wordt overgedragen in de Maaklabs

De kennis van het ambacht van schoenmaken wordt in het nieuwe museum ingezet in de Maaklabs. Bezoekers kunnen hier in het echt zien hoe zolen worden gemaakt, leer wordt bewerkt, etc. Ook kunnen de gasten zelf aan de slag. Met hulp van vrijwilligers en publieksvriendelijke machines mogen zij leer bewerken tot bijvoorbeeld een portemonneetje of een sleutelhanger.

In de Maaklabs zullen ook kunstenaars en studenten worden ontvangen. De eerste kunstenaar met wie het museum wil gaan samenwerken is Wouter Paijmans. Zes maanden lang, één dag per week, is het de bedoeling dat hij in de Maaklabs gaat werken aan tien grote doeken in leer. Paijmans heeft voorheen met textiel gewerkt en leer is een nieuw medium voor hem. Daarom wordt hij straks in de Maaklabs geholpen door een hechte groep vrijwilligers. Het museum stelt dus een werkplaats en kennis ter beschikking.

De studenten komen van mbo-opleidingen en kunstacademies. Anouk: “Er zijn veel mbo-opleidingen voor schoenmaken en orthopedie. Op het gebied van orthopedie wordt er in Nederland veel aan innovatie gewerkt, maar aan de ontwerpkant is Nederland ook toonaangevend. Veel mensen kennen Nederlandse kledingontwerpers, maar tevens zijn er Nederlandse schoenontwerpers die wereldwijd faam hebben. Veel mensen weten dit niet, dus het museum heeft hiermee echt iets nieuws te vertellen.”

Diversiteit en Inclusie staan centraal

Het betrekken van jonge studenten is slechts één manier waarop het nieuwe museum inzet op inclusie. Enkele voorbeelden zijn: in de beeldtaal van de tentoonstellingen wordt rekening gehouden met inclusie; in het ontwerp voor de verbouwing is aandacht voor de toegankelijkheid van het gebouw; het plan is om audiotours thematisch aan te bieden met onder andere het thema ‘gender’; Anouk is in gesprek met Stichting Vluchtelingenwerk en de Voedselbank om te kijken wat het museum voor deze groepen kan betekenen. Anouk: “Het is echt van belang dat je als museum bewust bezig bent met diversiteit en inclusie! En inclusie gaat niet alleen over de tint van iemands huid. We proberen het museum op alle fronten zo inclusief mogelijk te maken.”

Dat Anouk hoopt dat het nieuwe schoenenmuseum een plek voor iedereen wordt, waar iedereen zich welkom voelt, wordt nog duidelijker wanneer zij vertelt over haar ambitie voor het eerste jaar. Anouk: “In het eerste jaar wil ik dat iedereen uit de Langstraat in het gebouw is geweest. Hiervoor hoef je niet eens een kaartje te kopen, want mensen kunnen zonder kaartje een bezoekje brengen aan de museumwinkel of een koffie bestellen in het museumcafé. Al zijn mensen alleen maar even de drempel over geweest, zodat ze zien waar de afgelopen jaren zo hard aan is gewerkt met de onmisbare steun van de gemeenschap. Want het budget van de gemeente is geïnvesteerd in het gebouw, een rijksmonument waar Waalwijk trots op kan zijn en dat openbaar toegankelijk is.”

Presentatietekening van het nieuwe schoenenmuseum.

“We zijn straks meer dan een museum”

Anouk en ik praten over het ‘schoenenmuseum’, maar dit wordt niet de naam van de nieuwe locatie. Anouk: “De nieuwe naam maken we nu nog niet bekend, maar ik kan wel zeggen dat het woord ‘museum’ niet meer de boventoon voert. De reden hiervoor is dat de nieuwe locatie meer is dan een museum. We spreken van drie pijlers: Maaklabs, Museum, Kenniscentrum. In de Maaklabs gaan bezoekers, vrijwilligers, kunstenaars en studenten aan de slag. In het Museum worden de collectie en wisseltentoonstellingen getoond en de verhalen over het belangrijke erfgoed van de regio vertelt. En in het Kenniscentrum kunnen de bezoekers terecht voor verdieping. Hier bevinden zich de bibliotheek en het archief, de gedigitaliseerde collectie kan hier worden geraadpleegd en er is een materialenkast zodat mensen verschillende leersoorten kunnen voelen en ruiken. Aan de rechterzijde van het Kenniscentrum bevindt zich het Auditorium waar onder meer films kunnen worden gedraaid, lezingen gegeven, en schoolklassen kunnen worden ontvangen.”

“Het werven van vrijwilligers nemen wij serieus”

Anouk heeft mooie en ambitieuze plannen voor het museum en vrijwilligers zijn daarbij onmisbaar. Anouk: “Het werven van vrijwilligers nemen wij serieus. Voordat de gesprekken begonnen, hebben wij een vrijwilligershandboek en een vrijwilligersovereenkomst opgesteld. En over de vacaturetekst die op LinkedIn en Erfgoedvrijwilliger.nl staat, hebben wij zorgvuldig nagedacht. Het werven moet je goed aanpakken, want vrijwilligers zijn goud waard!” Ondanks het enorme succes van de vacature op Erfgoedvrijwilliger.nl, is het schoenenmuseum op zoek naar nog meer vrijwilligers. Het museum zoekt onder meer ambachtslieden voor de Maaklabs, rondleiders en gastheren- en vrouwen voor het museumcafé, de kaartverkoop, het Museumcafé en op zaal. Uiteraard krijgen de nieuwe vrijwilligers een training. Het trainingsprogramma wordt momenteel opgezet door eveneens een aantal vrijwilligers met veel ervaring in scholing en educatie.

Voor mensen die graag onderdeel willen worden van deze bijzondere gemeenschap en mee willen werken aan de ambitieuze plannen voor het nieuwe museum, kunnen zich aanmelden als vrijwilliger via Erfgoedvrijwillliger.nl.

Meer informatie over het museum kun je lezen op de website: www.schoenenkwartier.nl